27 wrz Czy alimenty można pomniejszyć o dług drugiego rodzica albo nadpłacone alimenty?
Czy rodzic, który płaci alimenty, może zapłacić alimenty niższe o kwotę jaką mu jest dłużny drugi rodzic? Albo zmniejszyć alimenty o nadpłacone wcześniej kwoty? Najkrótsza odpowiedź brzmi: nie.
Alimentów nie można potrącać.
Alimenty są bowiem szczególną należnością, która podlega ochronie. Mówi o tym art. 505 pkt 2 kodeksu cywilnego, który wskazuje, że: nie mogą być umorzone przez potrącenie wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania. Tłumacząc na polski oznacza to, że jeśli np. rodzic, do rąk którego płacisz alimenty na dzieci (albo w ogóle alimenty), jest Ci dłużny 700 złotych, a Ty masz zapłacić 2.000 złotych alimentów, to nie możesz zapłacić 1.300 złotych. Czyli odjąć sobie swojego długu. Musisz zapłacić całość alimentów. Czyli 2.000 złotych. A swoje 700 złotych, ściągać oddzielnie w innym postępowaniu – jeśli nie zostaną Ci zwrócone dobrowolnie. Właśnie z powodu tej reguły. Ale uwaga. Jak to w prawie bywa, tak jest „co do zasady”. A właściwie co do strony. Co to znaczy? O tym niżej. A wcześniej zapamiętaj, że nie jest to jedyny wyjątek.
Uwaga – zgoda wyłącza brak potrącenia.
Brak możliwości potrącenia z alimentów nie obowiązuje, jeśli umówisz się z drugim rodzicem inaczej. Czyli jeśli drugi rodzic zgodzi się na potrącenie, można w ten sposób umorzyć dług z wierzytelnością alimentacyjną. Zapamiętaj. Taką zgodę najlepiej mieć na piśmie. W przypadku bowiem późniejszego sporu, będzie to dowód na zasadność (i dopuszczalność) takiej czynności. Bez takiego dowodu, może się zdarzyć że alimenty – w brakującej kwocie – będzie ściągał z Ciebie komornik… Właśnie z powodu przepisu, który wskazuje że alimentów nie można umorzyć przez potrącenie. A teraz wracając do „zasady” warto wiedzieć, że…
… Dłużnik alimentacyjny nie potrąci, ale wierzyciel… już tak!
Ta zasada doznaje ograniczeń. Jak bowiem wynika z orzeczeń sądowych* i literatury prawniczej**, zakaz dokonywania potrącenia obejmuje dłużnika zobowiązania alimentacyjnego. Czyli tę osobę, która ma zapłacić alimenty. Jeśli druga strona (czyli ta, do rąk której płacone są alimenty) ma jakąś wierzytelność wobec osoby płacącej alimenty, to może sobie ją potrącić. Dlaczego? Bo przepis art. 505 kodeksu cywilnego ma na celu ochronę tej osoby, która jest uprawiona do alimentów. Czyli ma zagwarantować aby osoby, które mają prawo do alimentów, nie zostały bez niezbędnych środków do życia, jakimi są alimenty. W przeciwną stronę ta zasada nie działa (jeśli nie obejmuje dostarczenia środków utrzymania). Czyli druga strona potrąceń dokonywać może.
Nadpłata alimentów też nie do potrącenia…?
Ważne również aby wiedzieć, że także samodzielne potrącenie alimentów – w przypadku gdy powstanie nadpłata – może skończyć się… źle. O czym konkretnie mowa? O sytuacji, gdy alimenty zostaną najpierw ustalone w wyższej wysokości (np. w toku postępowania sądowego na kwotę 1.800 złotych), a następnie obniżone do kwoty 1.400 złotych. I to z datą wsteczną. Co wtedy? Bez wątpienia istnieje nadpłata (po 400 złotych za każdy miesiąc). To nie oznacza jednak, że można płacić alimenty zmniejszając sobie każdego miesiąca kwotę o te 400 złotych (albo nie płacić w ogóle do czasu, gdy zostanie „wyrównana” nadpłata). Dlaczego? Z powodu wskazanego wyżej przepisu. Jak wskazują orzeczenia sądowe (tak przykładowo Sąd Okręgowy w Gdańsku w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 roku sygn. akt III Ca 432/120): „Z istoty i charakteru należności alimentacyjnych wynika, że przeznaczone są one na bieżące potrzeby osób uprawnionych do alimentowania. Biorąc zatem pod uwagę te okoliczności, należy dojść do wniosku, że nawet w razie nadpłacenia alimentów nie mogą one być umorzone przez potrącenie”. Co można zatem zrobić w sytuacji nadpłacenia alimentów? O tym przeczytasz w kolejnym wpisie 😊 Zapraszam Cię zatem do śledzenia mojego bloga.
* O tym, że brak możliwości umorzenia przez potrącenie ma zastosowanie do dłużnika alimentacyjnego (a chroni wierzyciela alimentacyjnego), mówi m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 1967 r., sygn. akt I CR 481/67 czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2004 r., sygn.. akt III CK 251/2002.
** Warto wiedzieć, że wyłączenie możliwości potrącenia wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania nie ogranicza samej tylko możności złożenia oświadczenia woli o potrąceniu (dokonania potrącenia), lecz wyłącza ich potrącalność. Okoliczności wymienione w art. 505 kodeksu cywilnego, których wystąpienie stoi na przeszkodzie potrącenia, są w doktrynie określane jako tzw. negatywne przesłanki potrącenia (zob. np. L. Stępniak, glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 15 grudnia 1994 r. I CRN 149/94 OSP 1996/4 poz. 84; M. P.-S. (w:) System prawa prywatnego, t. 6, str. 1100 i n.).
Wskazuję, że przedstawiane przez mnie na blogu treści, nie są poradą prawną. Z uwagi na zmiany przepisów prawnych jak i orzecznictwa, ich aktualność może ulegać zmianie. Jeśli masz problem podobny do opisanego przeze mnie i potrzebna Ci konsultacja, zapraszam do kontaktu z Kancelarią.
