Co się dzieje gdy umrze rodzic, który był obowiązany do płacenia alimentów? Alimenty, które byłyby należne po jego śmierci, wygasają. Te, które powinny były być zapłacone za jego życia – już nie. Co się z nimi dzieje?
Wchodzą w skład spadku!
Bo spadek, to nie tylko aktywa ale i … długi. Takim długiem jest też dług alimentacyjny – czyli te alimenty, które nie zostały zapłacone, gdy zobowiązany do ich płacenia rodzic żył. Żeby je odzyskać, trzeba o to wystąpić do spadkobierców po zmarłym rodzicu. Co ważne, chodzi o alimenty, które były orzeczone na podstawie prawomocnego wyroku (albo zatwierdzonej przez Sąd ugody). Jak wskazuje orzecznictwo, „raty alimentacyjne, które stały się wymagalne za życia uprawnionego i które zostały prawomocnie zasądzone, należą do spadku po uprawnionym.” (Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 15 lipca 1965 r., III CO 36/65). Jeśli wyroku czy ugody nie było, „tytułu” (czyli dokumentu na podstawie którego można by było ich dochodzić), niestety nie ma.
Zaległe czyli jakie?
O jakie konkretnie alimenty chodzi? Tłumacząc na przykładzie. Jeśli rodzic, który nie płacił alimentów zmarł np. 04 września, a w wyroku alimentacyjnym zostało orzeczone, że alimenty płatne są do dnia 05-go każdego miesiąca z góry, to jeśli zmarły rodzic nie płacił alimentów od stycznia, mowa o alimentach za okres styczeń – sierpień (czyli 8 należności alimentacyjnych). Alimenty za wrzesień już wygasają z uwagi na śmierć (i nie są należne). Tak przewidują bowiem przepisy, a konkretnie art. 139 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:: obowiązek alimentacyjny nie przechodzi na spadkobierców zobowiązanego. Ponieważ jednak alimenty za okres styczeń – sierpień były wymagalne (czyli po polsku „należne”) gdy żył rodzic zobowiązany do ich płacenia, wchodzą one w skład spadku po nim – jako dług spadkowy właśnie.
Jak dochodzić?
Żeby móc dochodzić takiego długu, trzeba złożyć do Sądu który orzekał o alimentach, wniosek o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności (przeciwko spadkobiercom zmarłego rodzica). Czyli w skrócie – o nadanie pieczątki z której wnika, że możesz ściągać zaległe alimenty od spadkobierców. We wniosku musisz wskazać Sądowi z imienia i nazwiska te osoby. I załączyć do wniosku postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku (w którego treści będą oni wymienieni jako spadkobiercy zmarłego). Jeśli sprawa o stwierdzenie nabycia spadku toczyła się z Twoim udziałem (albo – co bardziej prawdopodobne – z udziałem Twojego dziecka), po prostu napisz do Sądu, który prowadził sprawę spadkową, o wydanie Ci tego postanowienia spadkowego. Opłata sądowa od wydania takiego dokumentu, wynosi obecnie 20 złotych. Jeśli sprawa spadkowa toczyła się bez Twojego udziału, ustal Sąd, sygnaturę i datę wydania postanowienia. I wystąp o wydanie takiego postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku, wskazując iż posiadasz interes w wydaniu dokumentu, bowiem posiadasz wierzytelność spadkową. Po złożeniu tych dokumentów do Sądu „alimentacyjnego” i wydaniu Ci przez Sąd tytułu, możesz złożyć wniosek o egzekucję do komornika.
Co jeśli sprawa była już u komornika za życia rodzica?
Jeśli egzekucja niepłaconych alimentów została wszczęta jeszcze za życia zmarłego dłużnika, w takiej sytuacji wystarczy że będziesz mieć w swoich rękach postanowienie o stwierdzenie nabyciu spadku (albo akt poświadczenia dziedziczenia). Taki dokument złóż u komornika i … to tyle. Jak bowiem wskazuje art. 819 § 1 kodeksu postępowania cywilnego organ egzekucyjny zawiesza postępowanie z urzędu również w razie śmierci wierzyciela lub dłużnika. Postępowanie podejmuje się z udziałem spadkobierców zmarłego (…). Po złożeniu przez Ciebie dokumentu do komornika, komornik powinien podjąć postępowanie i ściągać zaległe alimenty już od spadkobierców zmarłego.
Spadkobiercy – przyjmą czy nie przyjmą spadek?
Warto również dodać, że zaległych alimentów można domagać się od spadkobierców wtedy, gdy przyjmą oni spadek. Jeśli w skład spadku wchodzi bardzo dużo długów, może się okazać, że spadek zostanie przez nich odrzucony. Na złożenie oświadczenia o przyjęciu albo odrzuceniu spadku spadkobiercy mają 6 miesięcy od momentu śmierci osoby po której dziedziczą (dowiedzenia się o niej). Jeśli spadek nie zostanie przyjęty, możesz mieć problem ze „ ściągnięciem” zaległych alimentów. Żeby alimenty ściągnąć muszą być bowiem po pierwsze: spadkobiercy od których można tego dochodzić, a po drugie: majątek z którego się można zaspokoić. Jeśli długi wynoszą znacznie więcej niż aktywa, w praktyce może to być bardzo trudne. Warto jednak wiedzieć, że alimenty korzystają z tzw. pierwszeństwa zaspokajania w toku egzekucji. Czyli jeśli jest wiele długów, należności alimentacyjne ściągane są i zaspokajane na samym początku (zaraz po kosztach egzekucyjnych). Kolejność zaspokojenia długów z kwoty uzyskanej z egzekucji określa art. 1025 kodeksu postępowania cywilnego.
Wskazuję, że przedstawiane przez mnie na blogu treści, nie są poradą prawną. Z uwagi na zmiany przepisów prawnych jak i orzecznictwa, ich aktualność może ulegać zmianie. Jeśli masz problem podobny do opisanego przeze mnie i potrzebna Ci konsultacja, zapraszam do kontaktu z Kancelarią.
