Rozwód wiąże się zwykle z podziałem majątku. W czasie podziału dzieli się to, co się wspólnie w czasie małżeństwa zgromadziło. Na przykład samochód, mieszkanie, oszczędności. Ale czy tylko?
Emerytura do podziału.
Nie tylko. W największym skrócie – ponieważ wspólne są zarobki (pensja którą otrzymujesz) – wspólne są również rzeczy, które za te zarobki nabywasz. Wspólne są również środki odkładane na emeryturę (w ZUS, OFE). One też podlegają podziałowi w toku sprawy o podział majątku! Wynika to z kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z kodeksem, do majątku wspólnego należą środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków (art. 31 § 2 pkt 3) oraz kwoty składek zaewidencjonowanych na subkoncie w ZUS (art. 31 § 2 pkt 4). Ale uwaga. Nie oznacza to, że pieniądze dostaniesz do ręki (oraz – o czym niżej – nie zawsze je dostaniesz). Zatem jak – jeśli nie do ręki?
Transfer środków czyli inaczej – przepisanie.
Wypłata podzielonych środków „emerytalnych” odbywa się zwykle przez transfer – czyli w skrócie przesunięcie*. Jest to tzw. podział w naturze. Czyli „przelew” z subkonta (ZUS) jednego ex-małżonka, na subkonto drugiego. Na to subkonto trafiają zwaloryzowane kwoty składek, środków, odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej. Ważne. Takie subkonto w ZUS masz, jeśli Twój rok urodzenia wypada po 1968 roku. Osoby urodzone przed 1969 rokiem, mają subkonto w ZUS tylko wtedy, gdy należą do otwartego funduszu emerytalnego (OFE). Podział środków „emerytalnych” z ZUS w naprawdę maksymalnym uproszczeniu wygląda tak, że jeśli w toku sprawy sądowej Sąd (po ustaleniu jaka jest wysokość środków) napisze w postanowieniu, że przyznaje Ci ich część, należą one do Ciebie (przykładowe postanowienie dotyczące i środków zgromadzonych w ZUS i OFE znajdziesz na przykład tutaj: patrz punkt I.7 i I.8 oraz punkt III). Ale uwaga, to jeszcze nie koniec! Samo orzeczenie Sądu nie powoduje bowiem transferu.
Koniecznie złóż wniosek do ZUS o wypłatę środków.
Żeby środki otrzymać (to znaczy żeby zostały fizycznie „przelane” na Twój rachunek), musisz takie prawomocne orzeczenie Sądu złożyć do ZUS, wraz z wnioskiem o wypłatę środków. Po złożeniu wniosku ZUS (ale także OFE – ale o tym w kolejnym wpisie) „wypłaca” Ci środki, poprzez ich przepisanie na Twoje subkonto. Jeśli nie masz subkonta w ZUS, urząd Ci je założy. Wniosek o wypłatę środków z ZUS a także informacje dotyczące tego co zrobić, gdy masz prawomocne orzeczenie Sądu, znajdziesz na przykład w tym miejscu.
Ile komu?
Jak Sąd dzieli środki? Zasadą jest, że udziały małżonków w majątku są równe i wynoszą po ½. Zasada ta, doznaje jednak ograniczeń. Tak samo ze składkami. Orzecznictwo przewiduje bowiem, że z ważnych powodów Sąd może podzielić środki inaczej niż po ½. Wyjątkowo Sąd może również odstąpić od podziału takich środków, jeżeli przemawiają za tym zasady współżycia społecznego. Zawsze będzie to indywidualna ocena Sądu. Sądy uznają jednak, że gdy jedno z byłych małżonków osiągało bardzo niewielkie dochody, bądź też w ogóle ich nie osiągało (bo zajmowało się domem i dziećmi), takie przesunięcie środków zgromadzonych na subkoncie w ZUS od małżonka „bogatszego” na rzecz drugiego, jest uzasadnione.
Kiedy podziału nie będzie.
Warto jednak wiedzieć, że nie zawsze dostaniemy środki „emerytalne” drugiego ex-małżonka. Ważny jest bowiem również moment, kiedy do rozwodu doszło. Zgodnie z przepisami podział środków „emerytalnych” nastąpi, gdy rozwód nastąpił nie później niż w dniu:
1) złożenia wniosku o emeryturę z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 65 lat;
2) nabycia prawa do emerytury w wieku emerytalnym wynoszącym 65 lat jeżeli złożenie takiego wniosku nie jest wymagane lub
3) osiągnięcia wieku emerytalnego wynoszącego 65 lat przez osoby, które miały ustalone prawo do okresowej emerytury kapitałowej do dnia poprzedzającego osiągnięcie tego wieku.
Czyli – jeśli przykładowo w toku sprawy o rozwód, złożony został przez 65-letniego małżonka wniosek o emeryturę – podziału środków emerytalnych nie uzyskasz.
* Ważne. Możliwe jest również przyznanie (zostawienie) środków „emerytalnych” temu małżonkowi, który je gromadził, ze spłatą na rzecz drugiego małżonka. Wtedy składki zostaną na subkoncie małżonka który je gromadził, ale ich wartość będzie uwzględniona przy podziale majątku.
Wskazuję, że przedstawiane przez mnie na blogu treści, nie są poradą prawną. Z uwagi na zmiany przepisów prawnych jak i orzecznictwa, ich aktualność może ulegać zmianie.
