Gdy rodzice mieszkają razem, pytanie gdzie jest miejsce zamieszkania dziecka w zasadzie nie powstaje. U rodziców. Ale co gdy mieszkają oddzielnie?
Komu władza (rodzicielska) temu zamieszkanie.
Wtedy odpowiedzi na pytanie należy szukać przyglądając się temu, komu przysługuje władza rodzicielska nad pociechą. Zgodnie bowiem z art. 26 § 1 kodeksu cywilnego, miejscem zamieszkania dziecka jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Tłumacząc na polski: jeśli rodzice mieszkają oddzielnie i jeden z nich ma ograniczoną władzę rodzicielską a drugi pełną, miejsce zamieszkania dziecka jest przy tym drugim rodzicu. Tak samo gdy rodzic jest pozbawiony władzy rodzicielskiej. Dziecko ma wtedy miejsce zamieszkania u tego rodzica, który ma (pełną) władzę rodzicielską.
Władza przy każdym z rodziców, a mieszkania dwa…
A co gdy oboje rodzice mają pełną władzę rodzicielską ale mieszkają oddzielnie? Takie sytuacje nie należą przecież do rzadkości. A nawet inaczej – przy rozstaniach, rozwodach zwykle są regułą. Wtedy miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, z którym dziecko stale przebywa. Czyli w największym uproszczeniu u tego, z którym spędza więcej czasu. Przy czym co ważne, miejsce zamieszkania oznacza konkretną miejscowość, nie zaś dokładny adres. I tu pojawia się kolejne pytanie – co w sytuacji gdy dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców mieszkających oddzielnie, bo opieka jest na przykład równoważna? Wtedy miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy. Mówi o tym przepis art. 26 § 2 kodeksu cywilnego: Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.
Nie ma konieczności chodzenia do Sądu.
Co jednak istotne. Gdy rodzice postanowią, że dziecko przebywa u nich naprzemiennie i nie ma między nimi sporu(ów), nie ma konieczności udawania się do Sądu. Wniosek do Sądu o ustalenie miejsca zamieszkania (zmianę tego miejsca) jest niezbędny, gdy jest w tym zakresie spór pomiędzy rodzicami. Pytanie jaki to ma być wniosek? Może to być wniosek o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka. Może to być też jednak wniosek o ograniczenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców (bo jak wyżej –> gdy jeden rodzic ma ograniczoną władzę, miejsce zamieszkania jest przy tym, mającym pełną władzę). Ale uwaga! Wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej nie należy składać ot tak. Ingerencja we władzę powinna być uzasadniona. Taki wniosek jest zasadny na przykład gdy jeden z rodziców pije (nadużywa) alkoholu, zostawia notorycznie małe dziecko samo, bez opieki w domu itp. Czyli gdy nie daje gwarancji sprawowania władzy rodzicielskiej.
A dlaczego miejsce zamieszkania jest w ogóle istotne?
Po co składać wniosek do Sądu? Po pierwsze miejsce zamieszkania wpływa na przykład na wybór szkoły (miejsce w szkole) czy opieki medycznej. Co jednak w praktyce ważniejsze, rodzic u którego dziecka przebywa (ma miejsce zamieszkania), jest rodzicem do rąk którego płacone są alimenty. I to jest zwykle oś sporu pomiędzy rodzicami. Miejsce zamieszkania (jego ustalenie) może być również bardzo istotne w przypadku tzw. porwań rodzicielskich. Zabranie i wywiezienie dziecka do innego kraju przez jedno z rodziców, w przypadku gdy dziecko ma ustalone miejsce zamieszkania przy drugim, zwykle pozwoli na (skuteczne) złożenie wniosku o wydanie orzeczenia zarządzającego powrót w trybie Konwencji haskiej z dnia 25 października 1980 roku dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę.
Wskazuję, że przedstawiane przez mnie na blogu treści, nie są poradą prawną. Z uwagi na zmiany przepisów prawnych jak i orzecznictwa, ich aktualność może ulegać zmianie.
