Czy w sprawie o rozwód można zmienić zdanie i żądać czegoś innego, niż na początku? Tak. Kiedy? W zasadzie przez cały czas postępowania. Czasem można zmienić zdanie, nawet po wydaniu wyroku przez Sąd.
Wina czy bez winy?
Zmienić zdanie możesz w szczególności co do winy. Czyli nawet gdy najpierw wnosisz o rozwód bez orzekania o winie, możesz potem chcieć żeby Sąd „winą” się zajął. Kiedy? W zasadzie przez cały czas do wydania wyroku. Z jakich powodów? Zwykle takie zmiany mają miejsce, gdy druga strona nie chce zgodzić się na rozwód bez orzekania o winie. Bo zgodnie z przepisami, Sąd nie będzie badał, kto jest winny rozkładu pożycia (czyli po polsku – rozpadu małżeństwa), tylko wtedy, gdy obie strony o to zgodnie wniosą*. Jeśli zatem choć jeden z małżonków, chce żeby Sąd ustalił kto jest winny, Sąd będzie to ustalał. I orzekał o tym w wyroku. Taka zmiana może też np. nastąpić gdy uzyskasz informacje, które zmienią Twoje postrzeganie sprawy. Czyli gdy np. dowiesz się w trakcie sprawy, że odejście małżonka wynikało z innych przyczyn niż te, które Ci podał (np. z powodu zdrady, której się dopuścił). Powodów zmiany zdania (a prawniczo mówiąc – powództwa), może być oczywiście dużo więcej. Ważne żeby wiedzieć, że nawet jeśli złożysz pozew o rozwód bez orzekania o winie, możesz potem żądać rozwodu z orzekaniem o winie. Zmiana jest możliwa także na odwrót. Czyli nawet gdy najpierw wnosisz o rozwód z orzekaniem o winie, możesz potem wnieść o rozwiązanie małżeństwa bez orzekania o winie.
Zmiana co do winy możliwa naprawdę długo…
Co ważne, zmiana roszczenia z rozwodu bez orzekania o winie, na rozwód z orzeczeniem o winie, możliwa jest również przed Sądem II instancji. Czyli możesz to zrobić także już po wydaniu wyroku przez Sąd Okręgowy, wnosząc apelację. Mówi o tym orzecznictwo. Co mówi konkretnie? Że osoba która przed Sądem I instancji, domagała się rozwodu bez orzekania o winie, może przed Sądem II instancji, wnieść o rozwiązanie małżeństwa z orzeczeniem o winie: „W sprawie o rozwód strona może odwołać w apelacji – wyrażoną przed sądem pierwszej instancji – zgodę na zaniechanie orzekania o winie rozkładu pożycia (tak uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 25 października 2006 r. III CZP 87/06). Ważne. Pamiętaj, że z tego orzeczenia wynika, że żeby takiej zmiany dokonać, musisz wnieść apelację, co do orzeczenia rozwodu bez orzekania o winie. Jeśli wyroku co do winy nie zaskarżysz, nie będziesz mieć możliwości zmiany. Pamiętaj również, że taka zmiana nie może wynikać z Twojego „kaprysu”, ale muszą istnieć powody ku temu.
Nowe fakty i dowody.
Sąd Apelacyjny będzie się bowiem przyglądał, z czego wynika „zmiana zdania” i czy była ona możliwa wcześniej. W postępowaniu cywilnym trzeba bowiem przedstawiać dowody w odpowiednim momencie. Zwykle w terminie zakreślonym przez Sąd (i jest to bardzo ważne!). Nie ma tu pełnej dowolności (inaczej postępowanie mogłoby toczyć się 10 i więcej lat). Dlatego – co również wynika z orzeczenia Sądu Najwyższego – małżonek, który odwołuje wyrażoną przed sądem pierwszej instancji zgodę na nieorzekanie o winie, powinien już w apelacji powołać nowe fakty i dowody dotyczące winy współmałżonka oraz wykazać, że ich powołanie przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe (gdyż wówczas jeszcze nie istniały lub o nich nie wiedział, albo też zachodziły istotne przyczyny usprawiedliwiające niemożność ich przedstawienia), albo że potrzeba powołania się na nie wynikła później (art. 368 § 1 pkt 4 KPC). Jeśli zatem dopiero po wydaniu wyroku, wyszły na jaw fakt, które są istotne dla winy, trzeba je powołać w apelacji i wyjaśnić iż tak się stało. W innym wypadku Sąd Apelacyjny może nowych okoliczności nie uwzględnić i oprzeć się tylko na tym, co było przedstawione przed Sądem Okręgowym.
Co po zmianie żądania na orzekanie o winie?
Jeśli w złożonej apelacji powołasz nowe dowody „na winę”, Sąd II instancji może uchylić wyrok i przekazać sprawę Sądowi I instancji, do ponownego rozpoznania (choć zgodnie z przepisami następuje to wyjątkowo). Dlaczego? Bo ustalenie tego, kto jest winny rozkładu, może trwać długo. Żeby to ustalić, słucha się świadków, przeprowadza inne dowody (trzeba w tym zakresie złożyć wnioski dowodowe). Sprawa trafić może zatem z powrotem do Sądu Okręgowego (który jest Sądem I instancji w sprawach rozwodowych). Ale oczywiście nie musi. Bo Sąd Apelacyjny rozpozna sprawę, jeśli dowody mu na to pozwolą. I ostania kwestia. Dlaczego zdanie co do orzeczenia o winie można zmienić tak późno? Bo kwestia winy jest bardzo ważna – wpływa w ogóle na stosunki rodzinne, w tym np. na kwestię alimentów na rzecz małżonka. Co więcej, w sytuacji gdy dopiero na dalszym etapie, małżonek dowie się o takim postępowaniu drugiego, które wskazuje na jego winę, nie może być pozbawiony prawa do obrony swoich praw.
Zmiana nie tylko co do winy.
Co ciekawe w rozwodzie możliwa jest również zmiana polegająca na… żądaniu w zasadzie czego innego. Czego? Na razie odpowiem jednym zdaniem. Separacji. Na czym polega separacja i kiedy to zrobić? Wyjaśnię to w kolejnym wpisie.
* Art. 57 § 1. Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia
§ 2. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.
Wskazuję, że przedstawiane przez mnie na blogu treści, nie są poradą prawną. Z uwagi na zmiany przepisów prawnych jak i orzecznictwa, ich aktualność może ulegać zmianie.
